Ba kiểu xung đột thường gặp

Xung đột là một trong những điều không thể tránh khỏi khi chúng ta muốn có một giải pháp tốt, sáng tạo, một quyết định chất lượng. Nhưng xung đột không mang lại cảm giác dễ chịu, nó khiến bạn bực bội, khó kiềm chế, mệt mỏi. Đôi khi sự xung đột vượt quá mức độ kiểm soát và trở thành bạo lực.

Xung đột lành mạnh là khi chúng ta tập trung vào công việc, kết quả, giải quyết mâu thuẫn để đi đến giải pháp toàn diện đôi bên cùng có lợi. Xung đột độc hại khi mục tiêu ban đầu bị lệch sang tranh luận đúng - sai, tấn công cá nhân, tập thể, thắng thua...

Có ba kiểu xung đột mà ta thường gặp: xung đột công việc, xung đột mối quan hệ và xung đột cấp bậc.

XUNG ĐỘT CÔNG VIỆC

Xung đột công việc liên quan đến chính vấn đề cần giải quyết. Hai bên có những mục tiêu, lợi ích khác nhau mà chưa tìm được điểm chung. Đó là cơ sở tìm ra một giải pháp sáng tạo đột phá để đôi bên cùng đạt được điều mình muốn. Đây là kiểu xung đột lành mạnh chúng ta cần hướng đến trong quá trình hợp tác làm việc. Vấn đề được giải quyết và mối quan hệ không bị ảnh hưởng.

XUNG ĐỘT MỐI QUAN HỆ

Khi xung đột công việc không được giữ trung lập, đôi bên chuyển sang tấn công cá nhân, phê phán quan điểm, tranh luận đúng sai, thắng thua. Trọng tâm chuyển từ vấn đề sang người giải quyết vấn đề. Cảm xúc chi phối, hai bên tìm mọi cách để triệt hạ đối phương, giành phần thắng về phía mình. Kết quả như thế nào thì mối quan hệ giữa hai bên sẽ bị tổn hại, mất niềm tin. Những lần giải quyết tiếp theo sẽ trở nên khó khăn hơn, mang tính đối phó hơn là tìm kiếm một giải pháp bền vững toàn diện.

Xung đột mối quan hệ thường bắt đầu từ sự khác biệt giữa hai cá nhân về tính cách, quan điểm, cách nhìn nhận, khả năng lắng nghe, tính cố chấp... Hai bên có giả định sai lầm, thiếu kiểm chứng về đối phương. Xu hướng suy diễn những hành vi đối phương thành tấn công cá nhân nhưng không kiểm chứng những suy diễn có đúng sự thật hay không. Có một sự khác biệt giữa kì vọng của bạn và hành động của đối phương. Hai bên không hiểu ý nhau. Và thay vì tìm hiểu sự khác biệt, hai bên tiếp tục suy diễn về hành động của đối phương theo một hướng khác, thường là hướng tiêu cực.

Do đó, một trong những cách điều chỉnh xung đột mối quan hệ là làm rõ những giả định sai, những mối ngờ vực. Cùng trao đổi rõ về cách nhìn nhận vấn đề. Bóc tách những khác biệt mang tính cá nhân, tập trung vào khác biệt mục tiêu của việc giải quyết vấn đề.

Đôi khi chúng ta cần một trung gian thứ ba để hoà giải xung đột. Bên trung gian sẽ giữ con đường đi đúng hướng vào giải quyết vấn đề, kiềm chế cảm xúc, giữ cho đối thoại được trọn vẹn để xây dựng niềm tin.

XUNG ĐỘT CẤP BẬC

Xung đột cấp bậc liên quan đến việc nhìn nhận ai là người ra quyết định, ai là người thực thi, một thứ bậc quyền lực vô hình, mơ hồ. Để giải quyết xung đột này, chúng ta cần làm rõ vai trò của mỗi bên trong cả quá trình giải quyết vấn đề và ra quyết định. Mỗi giai đoạn của quá trình, vai trò, trách nhiệm, thẩm quyền của mỗi bên là gì. Kết quả công việc được ghi nhận như thế nào để phản ánh đúng đắn sự đóng góp của các bên. Và một điều quan trọng khác để giải quyết xung đột cấp bậc đó là sự tôn trọng đối phương về mặt trách nhiệm và năng lực. Bất cứ sự khác biệt giữa kì vọng và thực tế cần phải được làm rõ càng sớm càng tốt.